Joomla Monster Education Template

Emocje towarzyszą nam od narodzin aż do śmierci. Często pomagają, ale też potrafią zaszkodzić. Jedno jest pewne- jest to ważna część naszego życia, niestety bardzo zaniedbywana.

Emocje (łac. emovere- w ruchu) to inaczej gwałtowne afekty, które posiadają zabarwienie i wyraźne wartościowanie. Mogą pobudzać pozytywnie lub negatywnie. Mogą być także świadome lub nieświadome, zwykle poprzedzane są przez jakieś wydarzenie i najczęściej są ukierunkowane. Emocje w wielu sytuacjach pomagają ludziom- np. w sytuacjach zagrożenia czy silnego stresu..

Emocje bywają mylone z uczuciami- podstawowym wyróżnikiem jest długość trwania. Emocje to reakcje na jakiś bodziec, który z kolei oddziałuje na układ nerwowy. Gdy bodziec zanika- emocje się wytłumiają, mijają bardzo szybko, natomiast uczucia charakteryzuje dłuższy czas trwania. Przykładowo miłość jest uczuciem, ponieważ trwa dłuższy czas, nie jest ona krótkotrwała ( jak np. zauroczenie). Dla porównania złość jest krótkotrwała, mija zwykle po krótkim czasie, gdy znika bodziec, który powoduje naszą złość.

Jednym z kryteriów podziału emocji jest kryterium wpływu na zachowanie. W oparciu o nie możemy podzielić emocje na pozytywne i negatywne. W całym cyklu życia człowiek doświadcza zarówno jednych, jak i drugich- bywa, że nieraz bardzo intensywnie. Dłuższe utrzymywanie się pozytywnych emocji potrafi wywołać pozytywne skutki, np. poczucie zadowolenia, dać bodźce do działania, podejmowania wyzwań itp.

Jest też druga strona medalu- długotrwałe doświadczanie negatywnych emocji wpływa ujemnie na nasze życie- podobnie jak te pozytywne, negatywne emocje są potrzebne do prawidłowego funkcjonowania psychicznego człowieka, jednak przewaga tych drugich w dłuższym okresie czasu powoduje negatywne zmiany w funkcjonowaniu ludzi.

Nad emocjami czasami trudno jest zapanować, żeby to zrobić warto jest zatrzymać się i zdać sprawę z tego, którą z nich w danym momencie odczuwamy- nie zawsze jest to takie oczywiste. Dopiero po zidentyfikowaniu naszych emocji, możemy przejąć nad nimi kontrolę. Bywa też tak, że mamy kłopoty z ich rozpoznaniem- nie wiemy czy czujemy złość, czy smutek.

Wszystkie emocje są potrzebne, ponieważ dostarczają wielu cennych informacji o świecie i pozwalają na prawidłową reakcję w wielu sytuacjach. W naszym rozwoju rozwinęły się jako mechanizm motywujący do działania i ratujący życie.

Do tak zwanych negatywnych emocji możemy zaliczyć m. in.:

• Strach - oznacza, że dzieje się coś złego, musimy się mieć na baczności- wyostrzają się zmysły, skraca się czas reakcji na bodziec, co w czasach prehistorycznych oznaczało większe szanse na przetrwanie, na przykład reakcja ucieczki na widok dzikiego zwierzęcia, czy obrona przed nim;

• Gniew - zaliczany do emocji negatywnych, jednak może także nieść pozytywne skutki- obecność gniewu daje znać, że ktoś przekracza czyjeś granice, a w najbliższym otoczeniu dzieje się coś, co powinno być zmienione;

• Złość - jest bardzo skomplikowaną emocją, skrywana przez dłuższy czas powoduje, że potrafi nagle wybuchnąć w najmniej oczekiwanym momencie, co z kolei przynosi opłakane skutki. Służy obronie naszej granicy, naszego terytorium. Często informuje, że nasz system wartości został naruszony. Powoduje bardzo intensywne wzruszenie całego układu nerwowego;

• Smutek - powoduje obniżony nastrój, przygnębienie, obniżone zainteresowanie tym, co dzieje się w otoczeniu człowieka. Występuje też brak energii, zaburzenia snu, obniżony apetyt lub jego utrata. Smutek jest tak zwaną emocją podstawową, zazwyczaj krótkotrwałą, będąca naturalną reakcją na utratę celu lub niemożność jego osiągnięcia. Długotrwałe występowanie smutku może przerodzić się stany depresyjne;

• Nuda - oznacza także reakcję- tym razem na brak bodźców ze strony środowiska. Obecnie powodowany jest brakiem zagospodarowania wolnego czasu. Nuda w dużych dawkach jest w stanie powodować rozdrażnienie, irytację, czasami może przerodzić się w smutek;

• Wstyd - jest emocją, która informuje, że zostały przez nas naruszone normy społeczne, przekroczyliśmy granice, które uznane zostały za społeczność jako nieprzekraczalne;

• Lęk - jest częściowo powiązany ze strachem, jednak różnica polega na realności zagrożenia- strach występuje w kontekście zagrożeń „prawdopodobnych”, jakie mogą wystąpić, natomiast lęk oznacza obawę przed sytuacjami, jakie projektuje nasz umysł, sytuacjami zagrożenia, które są bardziej prawdopodobne, niż realne;

• Wstręt - uczucie, które ma podłoże fizjologiczne. Pierwotnie pełnił funkcję zabezpieczającą przed przyjęciem do organizmu substancji toksycznych, np. zepsutego jedzenia lub trucizn naturalnie występujących w przyrodzie;

Emocje, jak wszystkie procesy emocjonalne mogą zostać zaburzone. Zaburzenia procesów emocjonalnych dzieli się na (1):

• zaburzenia typu: obniżenie i podwyższenie nastroju, lęk, złość (dysforia);

• zaburzenia dynamiki: zobojętnienie, spłycenie, zubożenie, zaleganie, lepkość, chwiejność, nietrzymanie;

• zaburzenia wysycenia: syntymia, hipertymia, hipotymia, atymia, paratymia, katatymia.

Emocje powodują w naszym życiu wiele konsekwencji, zwłaszcza negatywnych. Nieumiejętne radzenie sobie z opanowaniem niektórych emocji może przynieść długotrwałe następstwa nie tylko zdrowotne, ale także osobiste- problemy w pracy, dekoncentrację, zaburzone relacje z bliskimi ( rodziną, przyjaciółmi itp.), niewłaściwe postrzeganie priorytetów, negatywne przewartościowanie dotychczas wyznawanych wartości.

Wiele osób zwyczajnie nie wie, jak można poradzić sobie z negatywnymi emocjami, uporać się z nimi i co za tym idzie- zaradzić negatywnym ich skutkom. Można zastosować w tym celu kilka zabiegów:

• Odwrócić myśli od negatywnych emocji - zdać sobie sprawę, że nie na wszystko w naszym życiu mamy wpływ, niektóre rzeczy po prostu się dzieją i należy być na nie przygotowanym;

• Uprawiać sport - aktywność fizyczna, zwłaszcza ta połączona z obcowaniem z przyrodą pozytywnie wpływa na nasze samopoczucie- wydzielają się odpowiednie hormony, które powodują, że czujemy się szczęśliwi, zmęczenie, jakie jest spowodowane długą wędrówką jest dobrym zmęczeniem;

• Medytacje - zajęcia rozmaitych technik medytacji obniżających poziom negatywnych emocji mogą mieć pozytywne konsekwencje dla zainteresowanych;

• Relaksacje - sesje relaksacyjne z wykorzystaniem np. masaży relaksacyjnych lub innego rodzaju dostępnych metod;

• Hobby - to także skuteczny sposób na odskocznię od intensywnych emocji- daje pretekst do głębszego przyjrzenia się sobie, swoim emocjom i stanowi dobrą okazję do przemyślenia swoich emocji;

• Psychoterapia - czasami, gdy problem tkwi bardzo głęboko, nie wystarczą opisane powyżej sposoby, aby poradzić sobie z przysparzającymi kłopotów emocjami. W przypadkach naprawdę ciężkich jedynym wyjściem jest psychoterapia- pomoc fachowca, który w odpowiedni sposób zajmie się naszym problemem.

Psychoterapia pomaga na różnych poziomach- przede wszystkim pozwala na uświadomienie sobie, że pomoc jest konieczna, pozwala też na głębsze przyjrzenie się przyczynom problemu z emocjami oraz ich wyeliminowanie.

Bibliografia:
1. Janusz Rybakowski, Stanisław Pużyński, Jacek Wciórka: Psychiatria. Podstawy psychiatrii. T. 1. Wrocław: Elsevier Urban & Partner, 2010. ISBN 978-83-7609-102-0.